Nhà chưa hoàn công thường do 2 nguyên nhân chính là chủ nhà không làm thủ tục hoàn công hoặc chủ nhà lấn chiếm, xây dựng sai phép nên không được hoàn công.
Nhiều người cho rằng việc hoàn công và mua bán nhà không liên quan đến nhau. Tuy nhiên, hoàn công là thủ tục hợp thức hóa việc sở hữu căn nhà. Nếu chủ nhà không hoàn công thì việc mua bán sẽ khó thực hiện.
Điển hình như trường hợp của chị Cúc sống tại huyện Bình Chánh, TP.HCM. Chị Cúc sở hữu một ngôi nhà cấp 4 đã có giấy phép xây dựng hợp lệ tại xã Vĩnh Lộc B.
Nay chị muốn bán nhà, bên mua và bên bán đã công chứng xong nhưng UBND xã không giải quyết, yêu cầu phải làm hoàn công nhà mới được phép chuyển nhượng. Tuy nhiên, ngôi nhà của chị Cúc không hoàn công được vì xây dài hơn so với giấy phép 1m.
Vì lo ngại các vấn đề pháp lý sau này, nên bên mua đổi ý không mua nhà của chị Cúc nữa.
Trên thực tế vẫn có nhiều người mua nhà vì nghĩ rằng mua nhà để ở lâu dài, không có ý định buôn bán bất động sản nên không quá quan tâm đến vấn đề hoàn công.
Trên thực tế, nếu xác định ở lâu dài, căn nhà dù chưa hoàn công nhưng đã có sổ hồng và việc sửa chữa ngôi nhà không làm ảnh hưởng đến kết cấu công trình thì người mua nhà vẫn có thể an tâm xuống tiền.
Tuy nhiên, người mua vẫn cần chắc chắn rằng mọi giấy tờ pháp lý đều hợp pháp và đầy đủ. Bởi trong nhiều trường hợp, việc mua nhà chưa hoàn công vẫn có thể dẫn đến một số rủi ro nhất định cho người mua.
Cụ thể, nếu nhà đã có sổ đỏ mà chưa được hoàn công thì người mua chỉ có thể ký hợp đồng công chứng chuyển nhượng quyền sử dụng đất mà không thể chuyển nhượng nhà nằm trên đất.
Điều này có nghĩa là người mua không có quyền sở hữu nhà trên đất, mà chỉ có quyền sử dụng đất. Về phía người bán, điều này có thể là cái cớ để người mua ép giá ngôi nhà xuống mức thấp hơn giá trị thực.
Nhưng trong trường hợp chủ nhà cũ chưa có giấy chứng nhận thì rủi ro đối với người mua sẽ tăng lên.
Do giấy phép xây dựng vẫn đứng tên chủ cũ nên người mua nếu muốn hoàn công sẽ cần chữ ký của chủ cũ trên một số giấy tờ. Rắc rối sẽ xảy ra nếu chủ cũ không có thiện chí giúp đỡ hoặc ở xa.
Hơn nữa, nếu nhà xây dựng sai phép, người mua cũng cần tốn thêm chi phí sửa chữa, trả lại hiện trạng ngôi nhà theo đúng giấy phép xây dựng để được hoàn công. Đặc biệt, nếu cơ quan chức năng rà soát, ngôi nhà xây trái phép có thể bị cưỡng chế tháo dỡ.
Do đó, để tránh vướng phải rắc rối sau này cho cả người mua và người bán, việc hoàn công là cần thiết. So với việc hoàn công ngay sau khi nhà được xây dựng xong, việc hoàn công sau đó sẽ phức tạp và tốn thời gian hơn.